اعتیاد به هرگونه وابستگی جسمی یا روانی که به گونه ای منفی زندگی فرد را متاثر سازد اطلاق می شود و در واقع بیماری است با ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی که علاوه بر آسیبهای فراوانی که به سلامتی جسمی و روانی و در نتیجه تمامی ابعاد زندگی فرد وارد می آورد، آثار تخریبی فراوانی را نیز بر روی خانواده و جامعه بر جای می گذارد .
وابستگی روانی ( ذهنی ) مشخصه اصلی اعتیاد بوده و برخلاف تصوری که بعضا در جامعه به چشم می خورد بسیاری از موادی که وابستگی جسمی به همراه ندارند ( و از اینرو اعتیاد آور تلقی نمی گردند) دارای وابستگی روانی و کشش شدید بوده ( یعنی در واقع اعتیاد آور هستند ) و به مراتب فاجعه بارتر از مواد با وابستگی جسمی می باشند.
? چه مواد و داروهایی اعتیاد آور هستند؟
مواد اعتیاد آور طیف بسیار وسیعی را در برگرفته و عمدتا شامل مواد مخدر( مثل تریاک، هروئین، شیره، کدئین، دیفنوکسیلات، مرفین، پتدین، متادون، ترامادول، کرک، تمجزیک یا بوپرنورفین …) ،مواد محرک و توهم زا( مثل کوکائین، شیشه ، قرص اکستازی، حشیش،LSD …)، برخی آرامبخشها ( عمدتا از داروهای گروه دیازپام)، سیگار، الکل می باشد. با توجه به تعریف اعتیاد و نقش مهم وابستگی روانی در آن موارد دیگری از جمله قمار، اینترنت نیز اعتیاد آور می باشند.
? علایم و نشانه‌های فیزیکی و جسمی سوء مصرف مواد مخدر :
1) سرخ شدن چشمها
2) نگاه‌های مات به مدت طولانی
3) نامفهوم و جویده شدن طرز صحبت
4) عدم تعادل در حرکات
5) کم شدن توجه به نظافت
6) محلهای متعدد تزریق سرنگ در بدن
7) غیبت‌های مکرر از کلاس درس و کاهش علاقه به تحصیل
8) بی قراری شدید
9) تغییرات ناگهانی خُلق
10) به مشام رسیدن بوهای غیر عادی از دهان یا لباس
11) وجود سوزنها و سنجاقهای سیاه شده، قاشق خمیده و دود گرفته و ورق آلومینیومی
12) لوله‌های خالی خودکار، کبریت نیم سوخته در محلهای غیر معمول
13) طولانی شدن زمان ماندن در دستشویی و حمام
14) ناپدید شدن بعضی اشیاء در خانه
15) خواب آلودگی
16) تغییر دوستان
17) تأخیر در حرکات و کند شدن رفتارها
? علائم مصرف مواد مخدر در جوانان و نوجوانان
تشخیص رفتارهاى آشکار دوره نوجوانى از رفتارهاى ناشى از مصرف مواد مخدر دشوار است. زیرا بسیارى از این تغییرات کاملاً شبیه به هم هستند.
چنانچه والدین و اعضاى موثر خانواده نسبت به نشانگان و علائم اولیه مصرف مواد در جوانان و نوجوانان حساس و هوشیار باشند، مى توانند در بسیارى از موارد مانع از وخیم تر شدن اوضاع و انحطاط کامل جوان شوند.
مهمترین این علائم اولیه مصرف مواد مخدر عبارتند از:
1 _ انزواطلبى، خستگى و بى تفاوتى نسبت به خانواده و ارزش هاى حاکم بر آن.
2 _ خشونت، پرخاشگرى و قانون شکنى.
3 _ عدم تمایل به صحبت و مشورت با والدین و نزدیکان.
4 _ کاهش نمرات درسى و بى علاقگى نسبت به درس و آموزش.
5 _ نداشتن فعالیت هاى جسمى _ ورزشى.
6 _ کاهش اعتماد به نفس، خویشتن دارى و ثبات درونى.
7 _ تغییرات شدید خواب (بى خوابى، خواب آلودگى، خوابیدن در طول روز، کابوس دیدن و…).
8 _ تغییرات شدید در عادات غذا خوردن (بى اشتهایى، کم خوراکى، پرخورى و…).
9 _ عدم تمایل به برقرارى رابطه دوستى با سایر هم سالان.
10 _ کاهش توان تحمل و بردبارى در برابر مشکلات.
11 _ عدم پذیرش مسئولیت و ضعف در تصمیم گیرى.
12 _ عدم تمرکز بر مسائل، فراموشى و بى توجهى.
13 _ قرمزى چشم ها و آب ریزش بینى.
14 _ نیاز شدید به پول اضافى (براى خرید مواد) و رفتارهاى غیرمسئولانه (بزهکارى و دزدى از خانه).
15 _ بى توجهى به ظاهر و آراستگى.
